Φοβάμαι ... το αεροπλάνο!

22 Νοεμβρίου 2000. Η ποδοσφαιρική ομάδα της Άρσεναλ ηττήθηκε 4-1 από την αντίστοιχη της Σπάρτακ Μόσχας στη Ρωσία, έχοντας ως μεγάλο απόντα τον Dennis Bergkamp ο οποίος έμεινε στην Αγγλία λόγω του φόβου του για τα αεροπλάνα. Σημειώνεται ότι υπάρχει ειδικός όρος στο συμβόλαιο του ποδοσφαιριστή να μην ακολουθεί την αποστολή της ομάδας όταν αυτή μετακινείται με αεροπλάνο. Στο παρελθόν, ο συγκεκριμένος ποδοσφαιριστής είτε δεν συμμετείχε σε αγώνες εκτός Αγγλίας είτε, όπου ήταν δυνατόν, μετακινούταν με άλλο μέσο στην περιοχή του αγώνα (αυτοκίνητο, πλοίο).

Dennis Bergkamp αποτελεί ένα μόνο παράδειγμα των ατόμων που επειδή φοβούνται το ταξίδι με το αεροπλάνο, έχουν τροποποιήσει πολλές δραστηριότητες της ζωής τους. Αν και το αεροπλάνο θεωρείται και είναι, με βάση τα στατιστικά δεδομένα, το ασφαλέστερο μέσο μεταφοράς, μεγάλος αριθμός ανθρώπων εμφανίζουν την λεγόμενη «αεροφοβία» ή «αεροπλανοφοβία». Ο άνθρωπος είναι δημιουργημένος για να περπατά στη γη και προικοδοτημένος με ενστικτώδη φόβο για τα ύψη και την πτώση . Το αντανακλαστικό του Moro (η προσπάθεια του νεογέννητου βρέφους να πιαστεί όταν αυτός που το εξετάζει αφήνει το κεφάλι του να πέσει) αποδεικνύει ότι ο φόβος της πτώσης είναι στον άνθρωπο βιολογικά καθορισμένος . Έτσι η προσπάθεια του ανθρώπου να πετάξει υπερβαίνει τη βιολογική του φύση και αποτελεί μία δραστηριότητα πέρα από το συνηθισμένο.

Για την Ψυχολογική κατανόηση της σχέσης του ανθρώπου με την πτήση, θεωρούμε τον άνθρωπο σαν ένα δυναμικό πεδίο επάνω στο οποίο δρουν διάφοροι παράγοντες από τους οποίους άλλοι δημιουργούν την αγάπη για την πτήση (κίνητρο για τη πτήση), ενώ άλλοι ενεργοποιούν ή αναζωπυρώνουν τον υπάρχοντα σε όλους τους ανθρώπους (αρχαϊκό) φόβο γιαυτήν. Η αλληλεπίδραση των παραγόντων αυτών, καθορίζει το κατά πόσο κάποιος επιθυμεί να πετάξει ή να συνεχίσει να πετά με αεροσκάφος ή, αντίθετα, αισθάνεται φόβο και αποφεύγει τη πτήση.

Ορισμός και συχνότητα

O Dr. Luann Linquist ορίζει την αεροφοβία ως μία ισχυρή αγχώδη αντίδραση που σχετίζεται με την είσοδο του ατόμου σε ένα αεροσκάφος και την παραμονή του σε αυτό κατά την πτήση. Η φοβία αυτή μπορεί σε κάποιες στιγμές να καταστήσει το άτομο ανίκανο να αντιδράσει ή ακόμη να προκαλέσει και κρίση πανικού. Η συγκεκριμένη φοβία είναι αρκετά συνηθισμένη μεταξύ των επιβατών αεροπορικών ταξιδιών. Σύμφωνα με έρευνες, το 25% του γενικού πληθυσμού νιώθει άβολα με την Ιδέα της πτήσης, ενώ το 10% παρουσιάζει πραγματική φοβία για την πτήση. Με βάση έρευνα της Boeing, 1 στους 3 ενήλικες Αμερικάνους, είτε αγχώνεται, είτε φοβάται με την ιδέα της πτήσης. Το ποσοστό των ατόμων που εμφανίζουν τη συγκεκριμένη φοβία είναι διπλάσιο στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε σημαντικά μεταξύ των Αμερικανών μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την μείωση της επιβατικής κίνησης των αεροπορικών εταιρειών μέχρι και 27%.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα που παρουσιάζουν οι επιβάτες με φόβο πτήσης είναι μυϊκός τρόμος, αίσθημα δύσπνοιας, αίσθημα παλμών, θωρακικός πόνος, κοιλιακή δυσφορία, εφίδρωση, ζάλη, ξηροστομία, εξάψεις, ωχρότητα, απαισιοδοξία, μειωμένη κρίση. οι περισσότεροι που πάσχουν από αεροφοβία δεν θεωρούν την πτήση ως μία επισφαλή κατάσταση (το 94% των ερωτηθέντων), αλλά αποφεύγουν να ταξιδεύουν με αεροπλάνο για να μην βιώσουν τα συναισθήματα που αισθάνονται κάθε φορά που βρίσκονται σε αυτό.

τι φοβούνται περισσότερο οι επιβάτες με αεροφοβία; Το 73% αυτών που φοβούνται την πτήση, τρομάζουν στην Ιδέα εμφάνισης μηχανικών προβλημάτων στον αέρα, 62% φοβούνται τον κακό καιρό, τις νυχτερινές πτήσεις και 33% τις πτήσεις πάνω από θάλασσα. Άλλα αντικείμενα του φόβου είναι οι κλειστοί χώροι, η πολυκοσμία, οι αναταράξεις, το ύψος, η απογείωση και η προσγείωση, η πιθανότητα ατυχήματος και, τώρα πια, η πιθανότητα αεροπειρατείας.

Τρόποι αντιμετώπισης

Η απόφαση να χρησιμοποιήσει κάποιος αεροπλάνο για τις μετακινήσεις του είναι καθαρά προσωπική και κανένας δεν μπορεί να του επιβάλλει το αντίθετο. Αυτό που έχει αποδειχθεί είναι ότι ακόμη και εάν υπάρχει φόβος πτήσης, η πλειοψηφία αυτών των επιβατών θα  ταξιδέψει εάν το επιβάλλουν οι συνθήκες, απλά θα προσπαθήσει στο μέλλον να βρει εναλλακτικές λύσειςώστε να μειώσει τον αριθμό των απαιτούμενων αεροπορικών ταξιδιών. Για αυτούς που έχουν αποφασίσει να μην αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους υπάρχουν μερικές χρήσιμες συμβουλές. Γενικά, το ταξίδι με αεροπλάνο είναι ο ασφαλέστερος τρόπος μεταφοράς όπως δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία. Ειδικά στην Ελλάδα, οι αεροπορικές εταιρείες παρουσιάζουν σχεδόν μηδενικό δείκτη ατυχημάτων και θεωρούνται απο τις ασφαλέστερες στον κόσμο.

Πριν από την πτήση

• Εφόσον αποφασίσετε να ταξιδέψετε με αεροπλάνο, αποβάλλετε ακόμη και πριν την άφιξή σας στο αεροδρόμιο τις αρνητικές σκέψεις . Επιτρέψτε στους φόβους να υπάρχουν, συζητήστε για αυτούς, αλλά μην εστιάζετε σε αυτούς. Εστιάστε στον προορισμό σας και τι θα κάνετε μόλις φτάσετε εκεί.

• Πάρτε μαζί σας περιοδικά με κατά προτίμηση έγχρωμες και ζωηρές εικόνες. Αυτό θα μπορέσει να απασχολήσει το «οπτικό» μέρος του μυαλού σας

• Έχετε μαζί σας κάποια συσκεύη μουσικής. Η μουσική είναι ένας καλός τρόπος απόσπασης της προσοχής.

• Εάν θεωρείτε ότι θα βοηθήσει, ζητήστε από κάποια αεροσυνοδό να μιλήσετε με τον κυβερνήτη. Είναι κάτι που θα σας βοηθήσει να χαλαρώσετε για πολύ ώρα. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό, η συζήτηση με κάποια άλλα μέλη του πληρώματος θα έχει τα ίδια αποτελέσματα.

• Κοιμηθείτε καλά πριν το ταξίδι και αποφύγετε την κατανάλωση καφεΐνης και αλκοόλ τόσο πριν όσο και κατά την διάρκεια του ταξιδιού.

Κατά τη διάρκεια της πτήσης

• Βρείτε πάνω από το κάθισμά σαςτις εξόδους αέρα και στρέψτε τους προς τα εσάς. Τεντώστε τα άκρα και διαπιστώστε πόσο χώρος σας αναλογεί. Εάν αισθανθείτε αίσθημα δύσπνοιας, κρατήστε την αναπνοή σας για λίγα δευτερόλεπτα στο τέλος κάθε εισπνοής και επνοής.

• Συνηθίστε τις αναταράξεις. Οι αναταράξεις αποτελούν ίσως το πιο εκνευριστικό στοιχείο μίας πτήσης, ακόμη και για τους πιο συχνούς επιβάτες. Τα αεροσκάφη είναι κατασκευασμένα έτσι ώστε να μην διατρέχουν τον παραμικρό κίνδυνο από τις αναταράξεις. Κανένας κίνδυνος δεν υπάρχει και για τους επιβάτες, αρκεί να είναι δεμένοι με τις ζώνες του καθίσματός τους. Κάθε φορά που νιώθετε καθοδική κίνηση του αεροσκάφους λόγω κάποιας ανατάραξης, περιμένετε την αντίστοιχη ανοδική που θα θέσει το αεροσκάφος στη θέση που βρισκόταν και το αντίθετο.

• Κατά τη διάρκεια της προσγείωσης, καταπίνετε συχνά ή μασάτε τσίχλα ώστε να μην βουλώσουν τα αυτιά σας, λόγω της διαφοράς της ατμοσφαιρικής πίεσης.              

• Πολλές φορές κατά τη διάρκεια της απογείωσης και της προσγείωσης, ακούγονται θόρυβοι που μπορεί να προκαλούν ανησυχία. Οι θόρυβοι αυτοί είναι συνήθως αλλαγές στην ισχύ του κινητήρα που γίνονται από τον πιλότο, κάθοδος του συστήματος προσγείωσης ή χρήση αεροφρένων για την προσγείωση.

Τα παιδιά και ο φόβος πτήσης

Οι γονείς που εμφανίζουν φόβο πτήσης, πρέπει να αποφεύγουν να το δείχνουν και συνεπώς να το μεταδίδουν στα παιδιά τους. Θα πρέπει να τα διαβεβαιώνουν ότι εάν υπήρχε κάποιος κίνδυνος για την ασφάλειά τους, δεν θα έκαναν αυτό το ταξίδι. Επίσης, ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά, 3-12 ετών, τα οποία δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσουν την πραγματικότητα από τις σκηνές που βλέπουν την τηλεόραση, θα πρέπει να ειπωθεί πως ό,τι έγινε στην τηλεόραση έχει τελειώσει και δεν θα συμβεί στη δικιά σας πτήση. Οποιαδήποτε και εάν είναι η ηλικία τους, ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να μιλάνε για τους φόβους τους, ώστε με διάφορους τρόπους να τα κάνετε να νιώθουν ασφαλή.

Τα σύγχρονα αεροσκάφη έχουν καταστεί πολύ ασφαλή με την εφαρμογή νέων τεχνολογιών. Επιπλέον, οι αεροπορικές εταιρείες, προσπαθούν να κάνουν το ταξίδι άνετο και ευχάριστο με την παροχή νέων καθημερινά υπηρεσιών. Το αεροπορικό ταξίδι παραμένει, παρά τα κατά καιρούς ατυχήματα, το πιο ασφαλές και ταχύτερο μέσο μεταφοράς, οικονομικά προσιτό στην πλειοψηφία του γενικού πληθυσμού.